Nutritivna alergija kod djece i dojenčadi

Alergija kod djece – Prethodne godine obilježila je učestalost preosjetljivosti na hranu i broj oboljelih od nutritivnih alergija je u stalnom porastu. To je ovu vrstu poremećaja dovela u kategoriju velikog javnozdravstvenog problema. Preosjetljivost na hranu se definiše kao neželjena reakcija koja se ponavlja nakon uzimanja određene namirnice ili nekih njenih sastojaka (bjelančevina, šećera, masnoća, aditiva, boja i sl.). Reakcije na hranu koje su imunoposredovane nazivaju se nutritivnim alergijama i nastaju zbog nemogućnosti da se uspostavi ili održi intolerancija prema bjelančevinama hrane.
Namirnice koje uzrokuju čak 90% svih nutritivnih alergija su mlijeko, gluten iz žitarica, jaja,riba, školjke, gluten iz žitarica, soja, kikiriki i jezgrasto voće (bademi, lješnjaci, orasi…). U dječijoj dobi češće su nutritivne alergije nego preosjetljivost na hranu koja se javlja u odrasloj dobi.
U dojenčadi i male djece nutritivne alergije su najčešće vezane za mlijeko, jaja i kikiriki, a kod odraslih orašasti plodovi, kikiriki i riba. Studije su pokazale da dojena djeca imaju 10% manje nutritivnih alergija u odnosu na djecu koje majke nisu dojile.
Takođe, raznovrsna prehrana majke od najranijih dana te tokom trudnoće i laktacije povezuje se sa manjom učestalosti nutritivnih alergija kod djece.
Osnova nutritivnog liječenja jeste isključivanje eliminacija neodgovarajuće namirnice iz ishrane kao i svih namirnica koje sadrže određeni alergen.

Nutritivnu eliminacionu prehranu najteže je sprovoditi kod dojenčadi sa alergijom na kravlje mlijeko. U ovom slučaju ako je riječ o dojenom djetetu majka iz ishrane mora da eliminiše mlijeko i mliječne proizvode. Za djecu koja ne doje a dijagnostifikovana je alergija na proteine mlijeka uzimaju se posebne mliječne formule i posebni dojenački pripravci.
Mlijeko ostalih sisara (kozije, ovčije, konjsko, magareće…) ne preporučuje se zbog učestalosti unakrsne preosjetljivosti te zbog neprimjerenog sastava za djecu. Ovakve eliminacione dijetoterapije moraju biti pod strogim zdravstvenim nadzorom ljekara i nutricioniste dijetetičara pogotovo ako se radi o višestrukim eliminacijama namirnica jer mogu dovesti do drugih nutritivnih deficita i sporovode se samo u slučaju ako je alergija potvrđena validnim dijagnostičkim postupcima. Inače kod dijagnostifikovanih i potvrđenih nutritivnih alergija eliminaciona dijeta je jedini dugoročan način liječenja nutritivnih alergija a propisuje je nutricionista dijetetičar.

Alergija na kravlje mlijeko, soju, pšenicu i jaja je prolazna, a čak kod 80% oboljele djece nutritivna alergija spontano prestaje ako se pojavila u dječijem periodu do tri godine. Riba, školjke, jezgrasto voće i kikiriki uzrokuje dugotrajne, često i doživotne nutritivne alergije i to čak kod 80% oboljele djece.

Prehrana u najranijoj dobi pa i prenatalno, kao i prehrana majke, smatra se jednim od najvažnijih spoljašnjih faktora na razvoj nutritivnih alergija kod djece. EAACI (The European Academy of Allergy and Clinical Immunology) je na osnovu svojih istraživanja sastavio popis primarnih preventivnih mjera u cilju smanjenja broja oboljelih od nutritivnih alergija u dječijoj populaciji.

• isključivo dojenje u prvih 4-6 mjeseci i nastavak dojenja tokom dohrane najbolji je oblik ishrane za svu zdravu djecu, uključujući i dojenčad sa pozitivnom genetskom predispozicijom;
• za djecu sa genetskom predispozicijom a koje ne doje, tokom prva četri mjeseca života preporučuje se upotreba dojenačkih formula na bazi hidroliziranih proteina. Nakon četri mjeseca upotrebljavaju se standardne dojenačke formule;
• dojenčad koja nemaju genetsku predispoziciju nemaju potrebe da budu na hidroliziranim dojenačkim formulama;
• upotreba dojenačkih formula na bazi soje i mlijeku drugih sisara (ovaca, koza, kobila, deva, itd.) ne sprečava nutritivnu alergiju i ne preporučuje se u ishrani zdrave dojenčadi;
• odgađanje početka dohrane nakon šest mjeseci ne sprečava nutritivnu alergiju, i nije opravdano ni kod zdrave djece niti kod djece sa genetskom predispozicijom;
• odgođeno uvođenje alergenih namirnica (kravlje mlijeko, jaja, riba, pšenica, jezgrasto voće, kikiriki…) u prehranu dojenčeta ne sprečava alergiju pa se ne preporučuje bez obzira na to da li postoji ili ne postoji genetska predispozicija;
• upotreba probiotika i prebiotika nema potvrđenu ulogu u sprečavanju;
• ne preporučuje se izbacivanje iz prehrane trudnice i dojilje jer to ne sprečava pojavu…

Ove nove preporuke se razlikuju od prethodnih ali su propisane na osnovu najnovijih istraživanja iz ove oblasti. Uočeno je da raznovrsna prehrana majke prenatalno te raznovrsna prehrana djeteta tokom prve godine života, najvjerovatnije pridonosi smanjenju učestalosti nutritivnih alergija.