1. CFS dijeta – prehrana kod sindroma hroničnog umora

CFS DIJETA – Osjećaj umora svako po nekada osjeti, ali ako iscrpljenost traje duže vrijeme onda govorimo o sindromu hroničnog umora (CFS). Ovo stanje je postalo rasprostranjeno tokom osamdesetih, a 1988. godine Centri za kontrolu bolesti konačno su priznali postojanje ovog oboljenja objašnjavajući ovo stanje kao „stalno stanje iscrpljenosti“. Studije rađene na Univerzitetu Harvard su pokazale da od CFS boluje troje od 1000 ljudi, da je najveći broj onih koji pate od ovog sindroma u tridesetim godinama, dok je odnos žena prema muškarcima dva prema jedan. U Japanu ovo stanje se zove „sindrom niskog broja ćelija prirodnih ubica“(LNKS), dok u Velikoj Britaniji hronični umor je dobio naziv „mialgični encefalitis“.

Medicina povezuje hronični umor sa padom imunološkog sistema koji onda postaje podložan virusnim i bakterijskim infekcijama. Hronični umor ne dolazi odjednom, već je produkt dugogodišnjeg mučenja tijela navikama lošim po zdravlje. Godine hroničnog stresa, praćenog suvišnim adrenalinom, su direktan uvod u hronični umor. Čovjek može tako da živi decenijama, ne opuštajući se, gutajući kafu i slatkiše, pušeći, jedući masnu i procesuiranu hranu, uzimajući suvišne doze antibiotika i prepuštajući se ostalim nezdravim navikama, ne razmišljajuči o tome da je cijena svega toga mnogo veća od samog smanjenja energija. Kada osoba osjeti umor vrlo je bbitno da prepozna uzrok. Umor virusnog porijekla obično je praćen mnogim drugim tipično virusnim simptomima, dok kod opšteg umora dodatni simptomi ne postoje.

Medicina i nutricionizam su svojim istraživanjima dokazali da je opšti umor uglavnom uslovljen lošim prehrambenim navikama. Nutricionističke studije su pokazale da ljudi koji uzimaju mnogo šećera i ostalih prostih ugljenih hidrata, koji jedu dosta tijesta i bijelog brašna, obično osjete neki stepen umora. Tipičan je umor koji se javlja kasno ujutro, kada prođe kratkotrajni nalet energije izazvan kofeinom i slatkim kiflama, a onda opet poslije težeg ručka i onda kasno popodne ili rano uveče. Loša ishrana često dovodi do napada hipoglikemije, stanja koje se karakteriše poremećejem šećera u krvi i produkcijom insulina. A, hipoglikemija često dovodi do umora poslije jela, kada suvišno lučenje insulina utiče na centralni nervni sistem.

Simptom hroničnog umora je sveobuhvatna i stalna iscrpljenost i može da potpuno izmjeni dnevnu rutinu čak i kod najaktivnije osobe. Rane faze CFS-a se često karakterišu akutnim simptomima gripa dok se kasnije manifestuju depresija, razdražljivost, glavobolja, niske temperature, oštar bol u mišićima i slabost, otečene žlijezde, bol u grlu i dijareja, gubitak pamćenja, teškoće u koncentrisanju, nesanica. S obzirom da se radi o obljenju koje je direktno povezano sa nepravilnom ishranom, liječenje uključuje nutricionističko dijetetski režim, odnosno CFS dijeta.

Namirnice bogate proteinima su ključne u CFS dijeta, a to su: riba, meso, mliječni proizvodi i mahunarke su prve u borbi protiv hroničnog umora. Nutricionističke studije govore da su ljudi koji, na primjer, ne unose proteine za doručak, često depresivni i pod stresom i da su manje fizički spremni od onih koji redovno unose proteine. Aminokiseline od kojih se sastoje proteini predstavljaju sirovine koje naš organizam koristi za stvaranje i obnavljanje svih ćelija i tkiva, od krvnih sudova pa do vlasi kose, povećavaju količinu neurotransmitera koji popravljaju raspoloženje i jačaju budnost i održavaju nivo šećera u krvi u normalnim granicama.

• Crveno meso, piletina i školjke kao i druga hrana bogata gvožđem. Pomanjkanje gvožđa je najčešći uzrok anemije, koju karakteriše manjak crvenih krvnih zrnaca,što dovodi do umora. U simptome spadaju malaksalost, bljedilo,iscrpljenost i krti nokti.
• Integralne žitarice, voće, povrće i drugi složeni hidrati. Jedite hranu koja sadrži složene ugljene hidrate kao što su integralni hljeb (umjesto bijelog), integralni pirinač (umjesto bijelog), narandže (umjesto soka od narandže), ovsene pahuljice (umjesto zaslađenih ovsenih kaša) kako bi ste dobili konstantan i ravnomjeran izvor energije, umjesto da pojedete čokoladu koja će vam dati energiju na kraće vrijeme nakon koje ćete klonuti. Unosom integralnih žitarica povećavamo i unos vitamina B čiji nedostatak takođe može dovesti do umora.
• Sjeme bundave i spanać kao i druga hrana bogata magnezijumom. Magnezijum je mikronutrijent odgovoran za proizvodnju molekula zvanog adenozin-trifosfat, konačnog oblika hrane pretvorene u energiju. On opušta mišiće i potpomaže dobar san, a ako imamo nedostatak obuzima nas umor i malaksalost.
• Citrusi, paprika, brokuli i druge namirnice bogate vitaminom C. Vitamin C je neophodan za zdravlje nadbubrežne žlijezde koja sprečava nastanak iscrpljenosti usljed fizičkog i emotivnog stresa.
• Sladak krompir i šargarepa i druge namirnice bogate beta-karotenom. Jedite raznobojnu hranu i imaćete više energije je osnova medicinske dijetetike i nutricionizma. Beta- karoten koji daje boju šargarepi, slatkom krompiru i špinatu, jača imunološki sistem i pomaže protiv hroničnog umora. Ovakva njegova uloga vezana je za održavanje ćelijske membrane zdravim i pojačavanjem aktivnosti odbrambenih T-ćelija.
• Spanać, avokado, bundava i druge namirnice bogate kalijumom. Kalijum je zadužen za transport hranjivih materija do ćelija, za regulaciju mišićnih kontrakcija i srčani rirtam, te za održavanje zdravim naš nervni sistem. Nedostatak ovog nutrijenta može itekako da bude uzrok hroničnog umora.

• Šećer i proizvodi koji ga sadrže daje energiju samo kratkoročno, a poslije konzumiranja takvih namirnica osjećat ćete se umornije nego ranije.
• Kofein svakako stimuliše rad centralnog nervnog sistema i ubrzava rad srca i pluća, ali ako se uzima u prevelikim količinama ima kontra efekte.
• Alkohol koji na početku popravlja raspoloženje, ali kada se povuče iz našeg sistema dolazi do umora.

Sindrom hroničnog umora zahtijeva ozbiljan nutritivno dijetetski pristup u cilju detoksikacije organizma i oporavka imunog sistema. Planiranje CFS dijete mora da bude individualno prateći sve ostale nutricionističko dijetetske protokole.

Da li prepoznajete neke od simptoma hroničnog umora na sebi i koliko vas dugo ovaj problem muči ?