Šta je posao nutricioniste dijetetičara?

Nutricionista dijetetičar nije novo zanimanje. To je kadar koji je i u bivšoj Jugoslaviji bio obavezan dio medicinskog tima. Nutricionisti dijetetičari koji su zaposleni u bolnicama i klinikama radili su i rade u ambulantama ili savjetovalištima za ishranu u sklopu odjeljenja, a i nezaobilazni su i kao koordinatori u prehrani ležećih pacijenata.

Ambulantni rad ovog kadra podrazumjeva saradnju sa svim specijalistima ljekarima koji upućuju pacijente na pregled u zavisnosti od njihovog zdravstvenog stanja, a zadatak nutricioniste dijetetičara je da na osnovu postavljenih ljekarskih dijagnoza propiše medicinsku nutritivnu terapiju – dijetoterapiju, edukuje pacijenta i porodicu o preporučenoj ishrani, uradi sva antropometrijska mjerenja, te kontinuirano prati pacijenta. Ako je pacijent nepokretan nutricionisti dijetetičaru se šalje interna uputnica i istorija bolesti na osnovu koje nutricionista dijetetičar edukuje pacijenta i propisuje potrebnu dijetoterapiju.

Nutricionista dijetetičar je obučen i za ishranu zdrave i bolesne populacija usko sarađuje sa ostalim zdravstvenim radnicima, dio je multidisciplinarnog tima te učestvuje u prevenciji oboljenja i liječenju već nastalih..

Servis za ishranu u bolnicama i klinikama je služba koja se bavi ishranom hospitalizovanih pacijenata. Zadatak nutricioniste dijuetetičara u okviru ove službe je propisivanje medicinske nutritivne terapije za pacijente svih odjeljenja u zavisnosti od zdravstvenog stanja pacijenta i razloga njegove hospitalizacije. Rad se zasniva na izradi dijetetske šenme koja sadrži preko trideset različitih vrsta dijeta. U zavisnosti od stanja pacijenta i službi koje bolnica ili klinika posjeduju propisuju se sljedeće vrste dijeta: opšta, tečna, kašasta, dijeta za sondu, dijabetesna, žučna, pankreatična, hiperkalorijska, hiperproteinska, predoperativna, postoperativna, dječija, kolitična, bezglutenska, kardijalna, hipokalorijska, eliminaciona, bubrežna, infarktna, crijevna i ostale specijalne individualne dijete.

U okviru Servisa za ishranu zadatak nutricioniste dijetetičara je da isprati cijeli proces nabavke i pripreme hrane za pacijente, kao i uzorkovanje pripremljenih obroka u cilju sprečavanja trovanja hranom na odjeljenjima. Takođe, obavezan je i da uzorkuje briseve distributivnih kuhinja na odjeljenjima u cilju sprečavanja intrahospitalnih infekcija. Priprema podataka za tendersku nabavku namirnica za bolnicu je takođe zadatak nutricioniste dijetetičara.

Ovaj kadar sa ovako složenim opisom posla neophodan je u svim zdravstvenim ustanovama, te iz ovih razloga nutricionista dijetetičar mora da bude školovan na visokoškolskim ustanovama koje namjenski školuju ovaj kadar sa svim neophodnim medicinskim znanjem, obavezne osnovne studije za nutricionistu dijetetičara, a tek onda u okviru ove profesije doškolovavanje kroz specijalizacije, master i doktorske studije. Svi oni koju su završili druge osnovne studije, a specijalizaciju ili master iz nutricionizma, nisu zdravstveni kadar nutricioniste dijetetičara medicinskog radnika i saradnika i ne mogu biti dio medicinskog tima u bolnicama i klinikama. Zato je veoma bitno da se informišemo kome smo dali svoje povjerenje.

Izbor prave osobe koja vam može pomoći i dati vam pravi savjet u vezi sa zdravom ishranom vrlo često je težak i zbunjujući posao. Mnogi tvrde da su eksperti za ishranu a pri tome je njihovo znanje vrlo ograničeno čime čine više štete javnom zdravlju nego što pružaju koristi. Ljudi često pogrešno shvataju termine dijetetičar i nutricionista, pa da i to razjasnimo!

Dijetetičar je licencirani zdravstveni radnik i saradnik sa završenim osnovnim studijama iz dijetetike i nutricionizma, položenim državnim ispitom kod Ministarstva zdravlja i licencom za rad te preuzetom obavezom kontinuirane edukacije. Dijetetičar pruža profesionalnu pomoć i daje savjete kako zdravim tako i bolesnim ljudima. Oni podliježu etičkom kodeksu i zapošljavaju se u zdravstvenim ustanovama kao dio ljekarskog tima. U toku osnovnih studija za dijetetičare je obavezna medicinska klinička praksa.

Nutricionista nema formalno visoko obrazovanje, ne polaže državni ispit, ne podliježe etičkom kodeksu, nema licencu za rad i nije dio medicinskog time jer nije medicinski radnik. U stvari, nutricionista može da bude bilo ko. On daje informacije o namirnicama zdravoj populaciji, a radi u nekliničkom okruženju i industriji hrane.

Kome dati svoje povjerenje i nakon svega što sada znate o dijetetičarima i nutricionistima odluka je samo vaša!

Prevara sa kojekakvim dijetama je jedna od najuspješnijih prevara današnjice. Mnogi nazovi nutricionista kao i neki ljekari, farmaceuti, bromatolozi, prehrambeni tehnolozi iz komercijalnih razloga i vlastite promicije koriste termin nutricionista kao prefiks svoje osnovne profesije koja nije to za šta se predstavljaju. Na našem području se upravo te profesije aktivno angažuju u poslovima za koje nisu formalno obrazovani.

.

Najčešći primjeri titule koji te osobe koriste su „nutricionista“, “dijetetičar“, “stručnjak za prehranu“, “liječnik i nutricionista“, “dijetolog“, “wellness trener“, “lični trener i nutricionista“, “savjetnik za ishranu“ itd. Nažalost, vrlo često te osobe provode razna nutricionistička savjetovanja i propisuju dijetalnu ishranu i zdravoj i bolesnoj populaciji, što se može nazvati nadriljekarstvom s obzirom da iako takve osobe mogu imati i zvanje master studija iz nutricionizma, iza kojeg kriju svoje osnovno zanimanje, nisu po zakonu zdravstveni radnici.

„Prema krivičnom zakonu BiH „Teška krivična djela protiv zdravlja ljudi „člana 229. (Nesavjesno liječenje); člana 233. (Nadriliječ-ništvo); ovog zakona, ako je prouzrokovana teška tjelesna ozljeda neke osobe, ili joj je zdravlje teško narušeno, ili postojeća bolest znatno pogoršana, počinitelj će se kazniti kaznom zatvora od jedne do osam godina.“

Svaka osoba koja obavlja zdravstvenu djelatnost, a nema potrebnu kvalifikaciju tj. nema zvanje nutricionista – dijetetičar zdravstvenog radnika i saradnika ispunjava uslov za kvalifikaciju krivičnog djela. Sudu je dovoljno da dokaže da je došlo do protivzakonitog pružanja zdravstvenih usluga, nezavisno od toga da li su te metode uzrokovale oštećenje ili pogoršanje zdravlja.

U zemljama sa uređenim obrazovnim sistemom postoje visokoškolske ustanove koje obrazuju kadar nutricionista dijetetičar zdravstvenog radnika i saradnika koji ima zakonsko pravo da se bavi ishranom i zdrave i bolesne populacije. Od zemalja u regionu to su samo Slovenija i Republika Srbija, a zemlje EU kao i SAD imaju takođe ovlaštene institute za školovanje ovog kadra koji se akronimom označava „Registered Dietitian“ ili „Certifield Nutritionist“. U SAD-u, Velikoj Britaniji, Sloveniji i Republici Srbiji nutricionista dijetetičar je sastavni dio zdravstvenog sistema i sastavni dio tima medicinskog osoblja na primarnom, sekundarnom i tercijarnom nivou zdravstvene zaštite (Dom zdravlja, Bolnica, Klinika, Zavod za javno zdravlje).

Takođe, ova profesija je neminovna u vrtićima, gerontološkim ustanovama, studentskim domovima, vojnim ustanovama i svugdje gdje postoji kolektivna ishrana.

Ishrana zdrave populacije je poseban ogranak nauke o prehrani koja ima za cilj prevenciju hroničnih nezaraznih bolesti kao i opšte poboljšanje zdravlja i života, dok je ishrana bolesnih sastavni dio medicinskog tretmana i liječenja (dijabetesa, kardiovaskularnih oboljenja, malignih oboljenja, gojaznosti, bolesti probavnog sistema, bolesti crijeva, jetrenih oboljenja, oboljenja žuči i žućnih puteva, hiperlipidemija i ateroskleroze, hipertenzije, liječenje alergija i bolesti disajnih puteva, bubrežnih bolesnika, koštanih bolesti, akutnih zaraznih oboljenja, oboljenja štitne žlijezde, reumatskih oboljenja, liječenje pothranjenosti itd.).

Savjetovanje o ishrani i dijetoterapija su ozbiljne profesionalne aktivnosti, a ozbiljan rad nutricionista dijetetičar sa pojedincima i grupama, a naročito sa bolesnom populacijom ne smije biti predmet rada neregulisanih struka.